امروزه نام آجیل را معمولا به همراه «خشکبار» میشنویم. خشکبار نیز درواقع همان خشکه بار است که مجموعهای از میوه های خشک بود که در گذشته در زمستانها و شبنشینیها استفاده میشد. آجیل نیز مخلوطی از خشکبار و مغزهاست که البته انواع مختلفی اعم از آجیل بوداده و خام دارد و ترکیبات آن بنا به سلیقههای مختلف، متفاوت است.
آجیل در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژهای دارد و همواره در مناسبتهای ویژه ملی و مذهبی ایرانیان به عنوان یکی از اجزای ثابت، حضور داشته است. حتما نام آجیل مشکلگشا به گوشتان خورده است! همین مثال، یک نمونهی مهم از استفادهی آجیل در مناسبتهای مذهبی و مجالسی است که معمولا توسط خانمها بر پا میشود. نقش این خوراکی محبوب در میهمانیهای شب یلدا و عید نوروز نیز بسیار پررنگ است.
آجیل انواع مختلفی دارد که سه نوع از مهمترین انواع آن عبارتاند از: آجیل شور، آجیل شیرین و آجیل چهار مغز.
آجیل شور
نوعی از آجیل است که معمولا ازباقی آجیلها محبوبتر است. آجیل شور از مخلوط کردن پسته، تخمه کدو، تخمه ژاپنی، مغز بادام، مغز فندق و بادام هندی تشکیل میشود. این نوع آجیل علیرغم اینکه در عید نوروز توسط اکثر مردم مورد استقبال قرار میگیرد، بهتر است کمتر از دیگر انواع آن، مورد استفاده قرار گیرد، چرا که این مغزهای بسیار مفید، در آجیل شور همراه با نمک بوداده میشوند و نمک نیز مضرات خاص خودش را دارد. به همین دلیل بهتر است اگر به فکر سلامتیمان هستیم، از انواع دیگر آجیل که فواید بسیار زیادی دارند، استفاده کنیم.
آجیل شیرین
محتویاتی مثل مغز گردو، مغز فندق و پسته، کشمش، انجیر خشک، توت خشک، مغز بادام و بادام هندی را دربرمیگیرد. این آجیل نسبت به آجیل شور، کمتر مورد استقبال میگیرد
آجیل چهارمغز
همانطور که از نامش پیداست، از مخلوط چهار مغز : فندق، بادام، پسته و بادام هندی تشکیل شده است.
برخی افراد بادام زمینی را هم آجیل به حساب می آورند اما این دانه دراقع نوعی بنشن یا حبوبات (مانند لوبیا) به حساب می آید.
خواص انواع مختلف آجیل بوداده و بو نداده
اگر درباره خواص آن مطالعه کنید، متوجه می شوید این خوراکی سودمند، دارای خواص بسیاری است و همواره توصیه شده است که آن را در رژیم غذایی خود به صورت روزانه جای دهید، اما نکتهای که وجود دارد این است که ما معمولا از آجیل شور در میهمانیها و مناسبتهای مختلف استفاده میکنیم.
این خوراکی در حالت عادی (بو نداده) دارای چرعی غیراشباع است که برای بدن مفید بوده و حتی میتواند در کاهش کلسترول خون مفید باشد. اما نکته اینجاست که این چربیها در اثر حرارت آسیب میبینند. بنابراین آجیل بوداده دیگر خواص آجیل خام را دارا نیستند و از جهاتی میتوانند برای بدن مضر باشد. به همین دلیل است که بیماران قلبی یا کسانی که فشار خون بالا دارند، از خوردن آجیل منع شدهاند. بو دادن آجیل، عمر نگهداری و مدت زمان سالم ماندن آن را نیز کاهش میدهد.
یکی از خواص مهمی که در اکثر مغزها وجود دارد، خاصیت آنتی اکسیدانی آن است. در برخی مغزها مانند پسته و فندق، این خواص در اثر بو دادن کاهش پیدا نمیکنند اما در گردو و بادام، علاوه بر خواص آنتی اکسیدانی، برخی از ویتامینها نیز ساختارشان تغییر کرده و میزانشان کاهش مییابد.
دلیل بو دادن آجیل چیست؟
آجیلها بعد از بو داده شدن رطوبت خود را از دست میدهند و وزنشان سبکتر میشود. همچنین تردتر و (به سلیقه عموم) خوشطعمتر میشوند. اینطور به نظر میرسد که بو دادن یا ندادن، در میزان چربی آن تغییری ایجان نمیکند اما ساختار چربی آن را تغییر میدهد. برخی افراد تصور میکنند بو دادن آجیل با روغن، میتواند باعث افزایش چربی آن شود، اما این میان وعده در واقع به خودی خود یک ماده خوراکی چرب است، و چربی بیشتری را جذب نمیکند.
از سوی دیگر آجیل بو نداده از آنجا که حرارت ندیده است ممکن است دارای باکتریهای مضر باشد. این باکتریها و قارچها می تواند ناشی از زمین افتادن مغزها در حین برداشت و آلوده شدن آنها باشد.
در مجموع میتوان گفت هم آجیل بوداده و هم بو نداده دارای خواصی هستند که باید مورد استفاده قرار گیرند، در این میان آنچه که از خوردن آن منع شدهایم؛ نمک است که این نکته را باید همواره در نظر گرفت.