دانشمندان استرالیایی نرم افزاری طراحی کردهاند که ممکن است دو هفته پیش از وقوع رانش زمین، آن را تشخیص دهد و پیشبینی کند. این نرم افزار میتواند با آگاه سازی از وقوع زلزله نیز ناجی جان انسانهای بسیاری باشد و طراحی آن میتواند نقطه عطفی در دنیای تکنولوژی به حساب بیاید.
رانش زمین –چه باعث ریزش تودههای سنگ از کوه ها شود و چه باعث ریزش و آوار شدن خانهها شود- همواره میتواند آسیبهای جبران ناپذیری به جوامع انسانی وارد کند.
ناآگاهی در حوادثی مانند زلزله و رانش زمین از خود حادثه است
در چند ماه گذشته نیز مردم کشورمان در چندین نقطهی مختلف حوادثی شبیه این را تجربه کردند. نکتهی جالب توجه این بود که در بعضی استانها مقیاس حادثه کمتر بود و آسیب جانی مستقیمی بواسطهی زلزله برای افراد حادث نشد اما اضطرابِ ناشی از مواجهه با این اتفاق غیرمنتظره و واکنشهای نادرست در هنگام وقوع زلزله، باعث تعدادی از افراد آسیب ببینند. همین نکته نشان میدهد پیش بینی زلزله، حتی در زلزلههای خفیف تا چه حد میتواند در حفظ جان و سلامتی افراد موثر باشد.
این نرم افزار جدید با استفاده از ریاضیات کاربردی و تجزیه و تحلیل دادههای بزرگ، میتواند مرزهای جایی که ممکن است رانش زمین رخ دهد را پیش بینی کند.
یکی از محققان دانشگاه ملبورن در خصوص کاربرد های این نرم افزار میگوید: «اگر قرار باشد در یک کشور غیرپیشرفته، تودهی زبالههای انبار شده حرکت کند و همه جا را فرا بگیرد، یک ساختمان بزرگ در حال ریزش باشد و یا قرار باشد سدی بشکند و از بین برود، این نرم افزار میتواند این اتفاقات را پیش بینی کند. این یک تمایز ویژه است.»
به گفتهی یکی دیگر از استادان دانشگاه ملبون «همواره نشانههای هشداردهندهای در خصوص رانش یا وقوع شکست در نقطهای از زمین وجود دارد اما تشخیص این نشانهها، بخش دشوار و گمراه کنندهی این فرایند است. این نشانهها بسیار ظریف هستند و شناخت آنها به دانش پایهای زمین شناسی نیاز دارد. دانشی که حرکات ذرات ریز زمین را مورد بررسی قرار میدهد.»
نرم افزار بر چه اساسی طراحی شده است
این محقق در خصوص رانش زمین و زلزله بر این باور است که اگر بتوانیم حرکات ذرات زمین در مقیاس کوچک تحلیل و بررسی کنیم و آنها را بشناسیم، میتوانیم درک کنیم چطور به مرور زمان این حرکات ریز به شکستها و لغزشهای بزرگ ارتباط پیدا میکنند. صرفنظر از اینکه بزرگی محدودهی مورد مطالعه چقدر باشد.»
به گفتهی محققان این لغزشها و حرکتها بسیار نامنظم است اما هرچه به مرکز شکستگی نزدیکتر میشویم، حرکت زمین ناگهان به یک سمت و سو متمایل میشود و همانگونه که در اکثر زلزله ها میبینیم، ساختمان یا هربنای دیگری که در نقطه واقع شده باشد، به یک سمت فرو میریزد.
در حال حاضر کارخانههایی که در بخش معدن فعالیت دارند، با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، دادههای مرتبط با حرکت صفحهها و لایههای زمین را با دقت و وضوح بسیار بالا استفاده میکنند.
تیم محققان دانشگاه ملبورن در این باره میگویند: «ما این اطلاعات را دریافت کرده و اعداد را به یک سیستم شبکه مانند تبدیل میکنیم که میتواند الگوهای پنهان حرکت صفحههای زمین و تغییرات آن را در طول زمان، آشکار کند.»
هم اکنون دادههای بسیاری در پلتفرم های کنترل و نظارت بر خطر حوادث طبیعی مانند زلزله در دسترس است. استادان دانشکده مهندسی ملبورن، ادعا میکنند الگوی جدید آنها میتواند این اطلاعات و اعداد را به الگوهایی برای ارزیابی ریسک و اقدامات مدیریتی تبدیل کند که این روند به نجات جان انسانهای زیادی منجر خواهد شد.