درس خواندن با روش های مطالعه موثر (بخش دوم)

در ادامه معرفی تکنیک‌های مطالعه موثر به سایر تکنیک‌هایی که در این زمینه معرفی شده است پرداخته‌ایم:

مطالعه موثر با بازنویسی مطالب و حاشیه نویسی

برای اکثر مردم اینطور است که اگر برخی جاهای مشخص را از متن دربیاورند و به نحوی ارتباط معنایی یا کلامی بین آن‌ها برقرار کنند، می‌توانند آن را به طور اساسی به خاطر بسپارند و به یاد آوردن آن سر جلسه امتحان آسانتر خواهد بود. یکی از نکته‌هایی که در این مورد باید به آن توجه کرد، این است که یک الگوی مشخص برای نُت برداری، بازنویسی و ارتباط برقرار کردن میان مفاهیم وجود ندارد. ذهن افراد مختلف، ساختارهای متفاوتی دارد و این باعث می شود افراد برای به خاطر سپردن مفاهیم، از کلمات و الگوهای مختلفی استفاده می‌کنند. به همین دلیل، بهتر است اگر از یادداشت‌ها و حاشیه‌نویسی‌های فرد دیگری استفاده می‌کنید، آن‌ها را متناسب با ساختار ذهن خود تغییر دهید تا برای فهم آن به مشکل برخورد نکنید. یکی از مشکلاتی که دانشجویان با آن مواجه می‌شوند، این است که از جزوه‌هایی استفاده می‌کنند که توسط دانشجوی دیگری یادداشت شده است. به همین دلیل یادگیری مفاهیم برایشان سخت‌تر شده و ممکن است نمره مطلوبی در امتحان کسب نکنند.

استفاده از دیگر حواس نیز می‌تواند برای بهبود روند مطالعه موثر یادگیری مفید باشد چرا که وقتی حس‌های مختلف افراد درگیر مطالعه است، اطلاعات بهتر به ذهن سپرده می‌شوند. به همین دلیل است که بازنویسی اطلاعاتی که می‌خوانیم، چون دریافت‌های ذهن را به کلمات تبدیل می‌کند، به یادگیری بهتر آن‌ها کمک می‌کند.

بلند تکرار کردن کلمات نیز به شکلی دیگر می‌تواند بخش‌های مختلف ذهن را درگیر کند و به عنوان تکنیکی پیش از امتحان‌های مهم به کار بسته شود.

استفاده از بازی‌های فکری و بازی‌های حافظه

بازی‌های ذهنی شامل وصل کردن یکسری کلمات به یکدیگر، و تشکیل زنجیره کلمات بی‌معنایی است که به ذهن سپردن آن‌ها آسان است. همچنین می‌توانید حروف اول کلمات را به شکلی به هم بجسبانید که یک کلمه جدید را تشکیل دهند. شاید در یک نگاه، تکنیک خنده‌داری به نظر برسد اما از موثرترین راهکارها برای به خاطر سپردن مفاهیم دشوار است. البته باید این را به خاطر داشته باشید که کلمه یا جمله‌ی جدیدی که می‌سازید، از مفهومی که قرار است به خاطر بیاورید سخت‌تر و دورازذهن‌تر نباشد. همانطور که بالاتر هم گفتیم، فرمول‌های ثابت برای افراد متفاوت کاربرد ندارد و برخی افراد ممکن است ذهنشان با این روش سازگار نباشد. بنابراین به استفاده از روش‌هایی که دیگران استفاده می‌کنند اما برای شما کارساز نیست، اصرار نداشته باشید.

دلیل اصلی اینکه استفاده از این خلاصه‌سازی‌ها و بازی‌های ذهنی باعث می‌شود بهتر مطالب را به خاطر بیاوریم این است که با این کار، بخش بیشتری از ذهن درگیر مطلب شده و به جای اینکه صرفا چند اسم را حفظ کند، تصویرسازی‌هایی را هم در پروسه به خاطر سپردن اسامی انجام داده است. و هرچه به میزان بیشتری از ذهن و دیگر حواس استفاده کنیم، به تقویت حافظه منجر خواهد شد.

مطالعه موثر با تمرین جمعی یا فردی

آزمون‌هایی که در گذشته داده‌اید، استفاده از فلش کارت و یا گرفتن آزمون از خود، جزء تمرین‌هایی است که (بسته به مبحثی که مشغول مطالعه آن هستید) می‌تواند به داشتن مطالعه موثر کمک کند. اگر امکان گرفتن آزمون از خودتان را ندارید، می‌توانید آن را به همراه یک دوست یا همکلاسی انجام دهید و از یکدیگر آزمون بگیرید. به این نکته توجه کنید که آزمون‌های قدیمی را دوباره برای تست کردن خودتان استفاده نکنید چرا که ممکن است با تغییر دیدگاه‌های طراحان سوال طی سال‌های مختلف، سر امتحان با سوالاتی به کلی متفاوت روبرو شوید. خواندن سوالات آزمون‌های گذشته تنها برای درک وسعت محتوا و مدل سوالاتی که ممکن است در آزمون با آن‌ها روبرو شوید، توصیه شده است.

برخی از افراد تمایل دارند مرور درس را همراه با دوستان یا همکلاسی‌هایشان انجام دهند. این کار با گروه‌های کوچک شامل ۴-۵ نفر از افرادی که در رشته مشابه و کلاس مشابه تحصیل می‌کنند بسیار مفید و کارآمد است. گروه‌های مختلف به اَشکال مختلفی این مرور را انجام می‌دهند. برخی از یکدیگر آزمون می‌گیرند، برخی نوشته‌های مختلف را با یکدیگر تبادل می‌کنند با مطمئن شوند نکته‌ای را از دست نداده‌اند، برخی به ترتیب فصل به فصل مباحث را مرور می‌کنند و… . این روش نیز برای بسیاری از افراد مفید و سازنده است اما ممکن است برای همه اینطور نباشد.

 

تنظیم برنامه‌ای که بتوانید به آن پایبند بمانید

بیشتر افراد  دیدگاهشان به مطالعه طوری است که اگر به طور اتفاقی موقعیتی پیش آمد یا زمان اضافی داشتند، به آن بپردازند. اما اگر بتوانید زمان درس خواندن خود را (همان طور که زمان کلاس‌هایتان به طور مرتب تنظیم شده است) منظم برنامه ریزی کنید، در طولانی مدت هیچ مطلبی برای مطالعه انباشته نخواهد شد و لازم نیست در یک ماراتن ۱۲ساعته حجم زیادی از مطالب را به یاد بگیرید یا به خاطر بسپارید. از طرفی برنامه ریزی برای مطالعه طولانی مدت، اگر واقع‌بینانه به آن نگاه کنیم، تنها تا چند روز ادامه پیدا خواهد کرد. پس بهترین کار برنامه ریزی سبک و پیوسته است. به عنوان مثال روزی نیم ساعت یا یک ساعت مطالعه می‌تواند به مدت طولانی بدون ایجاد خستگی ادامه پیدا کند. البته بسته به میزان مطالبی که باید طی روز مطالعه کنید، این زمان می‌تواند بیشتر یا کمتر شود، اما این را در نظر بگیرید که حتی اگر هفته‌ای یکبار به مبحثی سر بزنید و آن را مرور کنید، بهتر از این است که تا زمان رسیدن اولین آزمون صبر کنید.

یکی از تکنیک‌هایی که می‌تواند شما را به پایبند ماندن به برنامه‌ریزیتان ترغیب کند، برنامه ریزی گروهی است. به عنوان مثال یک گروه کوچک چهار یا پنج نفره برای مطالعه یک مبحث خاص در یک زمان مشخص متعهد شوند. در این صورت پایبندی سایر افراد گروه به برنامه مطالعه، شما را هم ملزم به انجام آن می‌سازد.

درباره سایر راهکارهای داشتن مطالعه موثر و یادگیری مطالب در زمان کوتاهتر، در مطلب بعدی مجله کشینه صحبت خواهیم کرد.